Zasady w druku offsetowym

Z poniższego tekstu dowiecie się, czym jest druk offsetowy i jak skutecznie uniknąć podniesienia ciśnienia specjaliście DTP i drukarzowi (np. zlecając lub projektując materiały reklamowe), a równocześnie uzyskać najlepsze efekty.

Na czym polega druk offsetowy?

Technika druku offsetowego, chociaż już wiekowa – jej początki sięgają przełomu XIX i XX wieku – nadal pozostaje najdokładniejszą, najszybszą i stosunkowo niedrogą metodą druku na papierach (jeśli chodzi o druk średnionakładowy). Problem tkwi w tym, że jest to technika wymagająca większej wiedzy nt. przygotowania plików do druku, niż choćby technika cyfrowa. Drukowanie offsetowe ogólnie opiera się na tworzeniu kolorowego obrazu z 4 kolorów podstawowych tzw. CMYK-a. W wielkim skrócie: maszyna drukarska w podstawowej konfiguracji posiada 4 zespoły drukarskie. Na każdym z nich, w kałamarzu, jest jeden z tych czterech kolorów. Jako że farby są półprzezroczyste, na papierze następuje mieszanie się tych czterech podstawowych kolorów tworząc dla ludzkiego oka obraz widziany jako pełnokolorowy. Obraz powstaje poprzez nakładanie farby na matrycę. Obraz na matrycy składa się z bardzo małych kropek, które są wypalane laserem w procesie tak zwanego naświetlania. Dzięki temu szczegółowość obrazu jest bardzo wysoka.

Ważne, aby mieć świadomość, że druk sam w sobie jest próbą odwzorowania rzeczywistości w ograniczonym stopniu. Zresztą zacznijmy od tego, że to co widzimy jest zależne tylko i wyłącznie od jednej rzeczy – światła. Nasza rzeczywistość jest tak naprawdę bezbarwna, a tylko odbijanie, załamywanie, rozpraszanie i pochłanianie światła przez różne materiały tworzy barwy jakie widzimy. Skoro w druku ograniczamy się do 4 puszek farby i papieru to jest to jednoznaczne z tym, że zakres barw jakie da się wydrukować jest znacznie mniejszy, niż rozróżnia ludzkie oko. Na dodatek bardzo istotny wpływ ma odcień papieru na jakim drukujemy oraz światło w jakim druk oglądamy. Żeby to lepiej zrozumieć przypomnijcie sobie np. jak wygląda morze i plaża w dzień, a jak przy zachodzie słońca. Przecież plaża i morze się nie zmieniają, a widzimy zupełnie inne kolory.

Pantone® – na ratunek kolorom

Na szczęście istnieje możliwość, aby trochę poprawić druk poprzez użycie kolorów specjalnych Pantone®. Uzyskujemy wtedy dostęp do barw, których nie da się osiągnąć w przestrzeni CMYK. Co więcej, występują tam również kolory metaliczne. Użycie dodatkowego koloru wymaga zastosowania dodatkowej matrycy oraz maszyny o większej ilości zespołów drukarskich. Inna opcja to ponowne przepuszczenie całego nakładu przez maszynę  i zmieniana farb w kałamarzu.

Podstawową zasadą druku offsetowego jest ścisłe stosowanie się do projektowania w przestrzeni barwnej CMYK oraz (ewentualnie) Pantone®. Monitory działają odwrotnie, niż ludzkie oko (emitują światło, a nie odbijają go), więc pozwalają na znacznie wyższą reprodukcję barw. Aby widzieć, co się projektuje trzeba stosować profesjonalne monitory do oglądania projektów z ograniczoną ilością wyświetlanych barw w programie graficznym.

Obraz Yanis Ladjouzi z Pixabay

Proof cyfrowy

Celem uzyskania odpowiedniego odwzorowania barw w druku offsetowym można wykonać tzw. proof cyfrowy z ważnych elementów projektu (na certyfikowanej maszynie). Jest to najbliższe możliwe odwzorowanie próbne. Natomiast jest to wzór, który nadaje się tylko do druku na papierach kredowych. Druk na innym podłożu jak niepowlekany papier offsetowy, papiery książkowe, gazetowe lub kartony, papiery o niskiej białości lub wręcz szare, nie pozwala uzyskać odpowiednich kolorów. Ma na to wpływ zarówno kolor podłoża jak i tzw. przyrost punktu rastrowego i wsiąkanie farby w papier. Farba na papierach niepowlekanych nie wysycha na tyle szybko, aby zachować swoje nasycenie i w efekcie wydruk jest bledszy, a szczegółowość niższa. Papiery niepowlekane są też w stanie przyjąć mniej nafarbienia, więc stosowanie bardzo ciemnych kolorów powoduje problemy z odbijaniem druku pomiędzy arkuszami oraz skutecznie „zalewa” szczegóły. Warto mieć tego świadomość przy projektowaniu i odpowiednio przygotować plik graficzny.

Poprawne stosowanie nadrukowań

Kolejną ważną zasadą druku offsetowego jest odpowiednie stosowanie tak zwanych nadrukowań. Jest to bardzo przydatna funkcja, szczególnie w czarnych tekstach umieszczanych na elementach tła. Dzięki temu, tekst o „normalnej wielkości” (do 24 pkt) z zasady nadrukowuje się na elementy tła / zdjęć. Dzięki temu nie występuje efekt świecenie białych krawędzi przy tekście. Trzeba tylko uważać, ponieważ przy dużych tekstach przechodzących przez tła kontrastowe, będzie widać różnice w nasyceniu czarnego koloru, w efekcie czego napis nie będzie jednolicie czarny. Jednocześnie użycie tej funkcji w programie graficznym przy projektowaniu jest niebezpieczne. Lepiej zrobić to później na naświetlarce, gdyż zmiana koloru napisu na biały z pozostawieniem funkcji nadrukowania daje informację do naświetlarki, że będzie użyty druk kolorem białym i w efekcie biały napis znika i nie zostanie wydrukowany. Dlatego lepiej powierzyć nadruki drukarni lub przekazać plik do specjalisty DTP, który dokona przygotowania do druku.

Czerń (nie)idealna

Jest jeszcze jedna zasada, o której napiszę w tym krótkim artykule – pamiętajcie, że kolor czarny w druku offsetowym nie jest czarny! Może to trochę dziwne, ale ten kolor tak naprawdę służy po to, aby uzyskiwać odpowiedni kontrast i czerń na zdjęciach. Nadaje się także do druku tekstu. Natomiast, aby uzyskać ładną czerń na większej powierzchni, trzeba użyć tzw. poddruku kolorami CMY. Różnie to bywa z ich rozbarwieniami, zasadniczo wystarcza, aby było po około 40% każdego z koloru CMY plus 100% czarnego. Jednocześnie, odpowiednie ustawienie proporcji CMY względem siebie, pozwala na uzyskiwanie czerni cieplejszej lub zimniejszej.

Jak widzicie, druk offsetowy zastawia sporo pułapek na grafików czy specjalistów ds. marketingu. Pamiętajmy, że maszyny cyfrowe wybaczają więcej, natomiast mają swoje ograniczenia. Warto jednak poświęcić trochę czasu, nauczyć się odpowiednich technik przygotowywania plików do druku i kilkukrotnie przyjrzeć się projektowi. Dobrze zaprojektowana i wydrukowana techniką offsetową publikacja jest zdecydowanie jakościowo najlepsza.